Ilekroć jestem zmęczony Warszawą, wsiadam w pociąg i jadę do Krakowa. Dreszczyk podniecenia, radości z przyjazdu do miasta kojarzącego mi się głównie (choć nie tylko) z przyjemnościami zwiedzania, chodzenia po muzeach, myszkowania po księgarniach, zaglądania na klatki kamienic, wreszcie z rozkoszami kuchennymi, odczuwam już w chwili, gdy pociąg z Warszawy do Krakowa wyjeżdża z tunelu pod Białą Górą przed Miechowem. A potem jest już dworzec Kraków Główny, spojrzenie na dom pod pawiem przy ulicy Pawiej, pierwszy poranny obwarzanek kupiony z niebieskiego wózka i zagłębianie się w gąszczu krakowskich ulic. Poniżej fotograficzne impresje z takich spacerów po sercu Krakowa w sąsiedztwie dworca, w obrębie Plantów i na Wawelu.
Kraków. Płaska, rokokowa fasada kościoła Pijarów powstała w latach 1759-61 wg projektu Franciszka Placidiego. Zamyka ona perspektywę ul. św. Jana. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Kościół św. Jana. Gdzieś w murach tej budowli tkwią jeszcze relikty romańskie. W stanie obecnym to raczej budowla nowożytna o gotyckich jeszcze przyporach, ale z barokową fasadą i takimż wyposażeniem. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Ulica św. Jana. Imponujący, późnobarokowy portal dawnego domu opatów cysterskich z Jędrzejowa. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Rynek Główny 4. Boczna elewacja kamienicy Towarzystwa Ubezpieczeniowego na Życie Feniks od strony ul. św. Jana. Elewacja ta o całkowicie przeszklonych, w odróżnieniu od fasady, nie została w całości przekształcona przez Niemców czasie okupacji. Projektantem budynku wzniesionego w latach 1929-32 był Adolf Szyszko Bohusz. Dziś od strony św. Jana działa bar kawowy RIO o wystroju z lat 60., podobno zaprojektowanym przez samego Tadeusza Kantora. Mało kto za to pamięta, że po wojnie ulokowała się tu kawiarenka Wschodni targ, skupiająca repatriantów z kresów. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Plac Szczepański. Równie duże kontrowersje, jak budynek Feniksa, budził w latach 30. modernistyczny drapacz chmur przy placu Szczepańskim, wzniesiony wg projektu Fryderyka Tadaniera i Stefana Strojka w latach 1932-35. Ten bardzo efektowny budynek ma tylko siedem pięter, ale w porównaniu ze skalą zabudowy staromiejskiej sprawiał wrażenie „wieżowca”. Budowa wzbudziła falę protestów. Prace budowlane wstrzymywano, żądając zmiany projektu. W rezultacie realizacja rozpoczęta w 1932 r. trwała aż do roku 1936. Dla wielu mieszkańców miasta skandaliczna była nie tylko wysokość „niebotyku”, ale też jego zbyt nowoczesna, funkcjonalistyczna forma. Elewacje o poziomych pasach okien ujętych charakterystycznymi dla twórczości Tadaniera gzymsami i listwami. Wprowadzają one silne podziały horyzontalne, niwelujące wertykalizm „drapacza” o charakterystycznej, zaokrąglonej „wieży”, wyrastającej z niejako rozerwanego narożnika. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Reformacka. Z lewej fragment „drapacza chmur” przy pl. Szczepańskim. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Reformacka. Portal wiodący do świątyni Reformatów, wzniesionej w latach 1666-72. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Pijarska 8. Budynek Arsenału Miejskiego przebudowany w duchu neogotyku na potrzeby ekspozycji Muzeum Czartoryskich. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Plac Szczepański 1. Narożnik Teatru Starego – budynku przebudowanego w stylu secesji w latach 1903-05 wg projektu Franciszka Mączyńskiego i Tadeusza Stryjeńskiego. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Ulica Szpitalna 13/15. Gmach Miejskiej Kasy Oszczędności. Neorenesansowy budynek powstał w latach 1881-1883. Zaprojektował go Polak z Wiednia Karol Borkowski, zaś zrealizował na miejscu krakowski architekt Karol Knaus. Najbardziej reprezentacyjne pomieszczenia są na pierwszym piętrze. Tu znajdowały się gabinety prezesów, sala posiedzeń i operacji bankowych. Na parterze znajdowały się m.in. poczekalnie oraz mieszkanie dyrektora, zaś na drugim piętrze mieszkania dla członków dyrekcji. Na przełomie lat 20. i 30. wnętrze zostało gruntownie zmodernizowane. W oknach klatki schodowych wmontowano wówczas dwa duże witraże autorstwa Józefa Mehoffera z 1932 r., wykonane przez Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Jagiellońska 15. Gmach Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ta gotycka budowla jest najstarszą spośród zabudowań Akademii Krakowskiej, ale jej obecna forma jest m.in. rezultatem neogotyckiej „restauracji” dokonanej w latach 1840-70 wg projektu Karola Kremera, Feliksa Księżarskiego i Hermanna Bergmana. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Stolarska 12. Kościół Dominikanów św. Jacka. Po kilku latach remontu ponownie można oglądać wnętrze świątyni w pełnej krasie. Charakter nawy głównej kościoła, którego budowa zaczęła się już w 1250 r., nadaje obecnie neogotycki wystrój nadany w trakcie odbudowy po pożarze Krakowa w 1850 r. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Plac Mariacki 5. Kościół Mariacki. Potężny, manierystyczny nagrobek rodziny Montelupich powstały ok. 1600 r. w warsztacie Santiego Gucciego. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Dworzec kolejowy Kraków Główny. Eklektyczny budynek starego dworca, odwołujący się do sztuki renesansu i klasycyzmu powstał już w 1847 r. Jednak był przebudowywany i powiększany w latach 1869-71 oraz 1892-1894. Wreszcie w roku 1920. Mało kto już dziś pamięta, ale przed wojną za dworcem istniała hala peronowa. Fot. Jerzy S. MajewskiKraków. Widok spod dworca na kamienice u zbiegu Lubicz i Radziwiłłowskiej. Fot. Jerzy S. Majewski
