Do Ferrary pojechaliśmy z żoną, by obejrzeć zamek dynastii d’Este. Podczas wędrówki reprezentacyjną Viale Cavour, łączącą dworzec kolejowy z centrum miasta, zaskoczył nas gmach poczty. Jego architektura stanowi fascynujący koktajl uproszczonego klasycyzmu, regionalizmu, włoskiego racjonalizmu i stylu dekoracyjnego.
Budynek jest tak starannie wykończony, że bez reszty zasługuje na włoską nazwę Pałacu Poczty. Wzniesiony w latach 1927–29, został uroczyście otwarty 1 czerwca 1930 r. W zestawieniu z ówczesnymi osiągnięciami awangardy europejskiej architektura poczty w Ferrarze jest bardzo zachowawcza. Dobrze jednak wpisywała się w oczekiwania urzedników ministerialnych i ówczesnej dyrekcji poczty włoskiej, a pewnie też i włodarzy miasta.
Projekt sporządził architekt Angiolo Mazzoni. W tym samym 1930 r. wzniósł on jeszcze bardziej dekoracyjny gmach poczty w Grosseto w Toskanii. Narożnik tamtego budynku akcentuje wyniosła wieża utrzymana nieco w klimacie malarstwa metafizycznego z ogromną dekoracją rzeźbiarską nad wejściem.
Mazzoni specjalizował się w budownictwie kolejowym, projektując wiele dworców w całych Włoszech. To jego dziełem są m.in. niezwykle długie, boczne skrzydła rzymskiego dworca Termini o architekturze zawierającej aluzję do antycznych akweduktów. Mazzoni był architektem oficjalnie zatrudnianym przez włoskie koleje oraz ministerstwo telekomunikacji. Stąd na koncie architekta znalazło się też kilkanaście budynków pocztowych. Powstały one w końcu lat 20. i w pierwszej połowie kolejnej dekady. Między innymi w 1925 r. ukończono gmach poczty w Como, w 1927 r. w Nuoro, w 1929 r. w Ragusie, w 1930 w Grosseto, w 1931 w Palermo, Massa, Bergamo i Benevento, w 1932 r. w Agrigento i Gorizii, w 1933 r. w La Spezia, Pistoi i Varese, w 1934 r. w Trydencie, Littori i Ostii, zaś w 1935 r. w Pulii.
Gmach poczty w Ferrarze znajduje się w części miasta, z której znikła większość historycznej zabudowy, za to usytuowanej bardzo blisko ceglanych murów zamku d’Este. Dawną zabudowę zastąpiły budynki z końca wieku XIX i z XX stulecia. Niegdyś wznosił się tu klasztor Dominikanów wraz z sądem Inkwizycji. Z tego kompleksu do dziś przetrwał tylko kościół św. Dominika. Reszta zabudowań zamieniona w XIX wieku na koszary, została ostatecznie rozebrana.
Przeczytaj też: Album renesansu. Salon Gier na Zamku d’Estów w Ferrarze
Twórczość Mazzoniego jest bardzo eklektyczna. Chętnie też odwoływał się on do regionalizmów i tradycji miast, w których budował. Były to nawiązania zarówno formą, jak też wykorzystywanymi materiałami. Przykładem modernistycznego eklektyzmu archiekta jest też Palazzo delle Poste w Ferrarze. Narożnik budynku wyłożony białym marmurem odwołuje się do sztuki klasycznej. Jest przy tym silnie uproszczony w duchu modernizmu i sztuki dekoracyjnej. Znalazł się tu głęboki podcień. Wiodące do niego trzy prostokątne otwory ujęte zostały w środku marmurowymi kolumnami o stylizowanych głowicach. Na belkowaniu środkowego otworu wyryto napis “POSTE E TELEGRAFI”. Wydaje się, że architekt wprowadził tu pewien podział. Środkowy otwór miał kierować petentów wprost do głównej sali operacyjnej. Boczne zaś do mniejszych sal urzędu, takich jak telegraf. Ich funkcje określały napisy umieszczone na portalach wewnątrz podcienia.
Z marmurowym narożnikiem kontrastuje reszta elewacji wzniesionych z czerwonej cegły o formie nawiązującej do miejscowej tradycji. Ściany ożywiają starannie rozmieszczone obramienia z marmuru. Dopełnia je wystylizowana dekoracja. Skrzydło od strony reprezentacyjnej Viale Cavour otrzymało malowniczą bryłę z podcieniem ozdobionym dekoracją malarską sklepienia, z balkonem, tarasem oraz loggią. Upodabniają je one do fragmentu gotycko-renesansowego zamku czy pałacu z czasów rządzącej Ferrarą dynasti d’Este. Poszczegóne detale, takie jak obeliski, czy też wsporniki pod balkonem mają przy tym uproszczone, dekoracyjne formy. Architektura zewnętrzna tej części budynku uzupełniona została brązową rzeźbą św. Jerzego dłuta Napoleona Martinuzziego.
Inaczej prezentują się tylne elewacje budynku. Są znacznie bardziej proste. Zaprojektowane w duchu włoskiego racjonalizmu, z tak częstymi w ówczesnej architekturze włoskiej elementami odnoszacymi się do malarstwa metafizycznego.
Odniesienia do dziedzictwa kulturowego Ferrary można za to znaleźć wewnątrz budynku na głównej klatce schodowej. Są nim też rozsiane po różnych miejscach dekoracje diamentowe. Celowo nawiązują do architektury renesansowego Palazzo dei Diamanti, wzniesionego na zlecenie księcia Herkulesa I d’Este. Jednak wnętrza sal operacyjnych otrzymały współczesny wystrój utrzymany w duchu sztuki dekoracyjnej. Został on zaprojektowany kompleksowo i spójnie, obejmując m.in. meble oraz wyposażenie, stolarkę drzwi i okien czy dekoracje sztukatorskie i malarskie. Na tle ówczesnej sztuki nie były one niczym odkrywczym czy wyjątkowym, ale dziś znakomicie oddają klimat artystyczny epoki.
