Nie. Nie chodzi wcale o Judasza Iskariotę, który za trzydzieści srebrników wydał Chrystusa w ręce Sanhedrynu, ale o zespolone, metalowe tabliczki z wizjerami w drzwiach krakowskich kamienic budowanych w latach 30. XX w.
![Kraków. Sereno Fenna 2. Tabliczka z zespoloną wrzutnią na listy, miejscem na umieszczenie nazwiska lokatora, judaszem (z lewej) i wybitym numerem mieszkania (z prawej), znajdująca się na drzwiach kamienicy inż. Stanisława Syski, dyrektora fabryki porcelany w Ćmielowie. Budynek powstał w latach 1937-1938. Fot. Jerzy S Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/01.krakow.ring_.04.piasek.sereno.fenna_.02.wnetrze.klatka.drzwi_.szyld_.IMG_0137-1031x1031.jpg)
![Kraków. Sereno Fenna 2. Fragment sieni kamienicy inż. Stanisława Syski. Projekt Franciszek Tadanier, 1937-1938. W holu widać wbudowaną w ścianę, chromowana skrzynkę na listy, wyprodukowaną w Bielsku. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/02.krakow.ring_.04.piasek.sereno.fenna_.02.wnetrze.hall_.IMG_0138-3-1031x1031.jpg)
Zajrzyjmy jednak najpierw do Gdyni, do domu okrętu przy ul. 3 Maja, nazywanego Bankowcem i wzniesionego dla funduszu emerytalnego pracowników Banku Gospodarstwa Krajowego. W budynku tym wizjery to widniejące w drzwiach do mieszkań wielkie, okrągłe oko w metalowej oprawie Wybito na nich stosowną dla ich kształtu nazwę „Cyklop” oraz numer rejestracji produktu.
Same elewacje kamienicy zaprojektowanej przez Stanisława Ziołowskiego mogą uchodzić za jeden z najbardziej spektakularnych w Polsce przykładów stylu okrętowego. Jednak nie w Gdyni, lecz w Krakowie metalowe tabliczki kojarzyć się mogą z pełną dynamizmu stylistyką streamline. Poziome, o zaokrąglonych bokach, są znakomitym dziełem designu lat 30. XX w. i moim zdaniem (wraz z drzwiami) powinny znaleźć miejsce w przyszłym, krakowskim muzeum designu. Miały przy tym dużą zaletę. Łączyły aż cztery funkcje. Pozioma szpara u dołu z ruchomą klapą to wrzutnia na korespondencję lub gazety. Powyżej znalazło się miejsce na umieszczenie tabliczki lub kartki z nazwiskiem lokatora. Z kolei po bokach mamy dwa niewielkie kółka. Na jednym wyryty jest numer mieszkania. W drugim umieszczono wizjer. Dzięki temu wszystkie te elementy były na drzwiach skupione w jednym miejscu.
Jak dotąd nie udało mi się ustalić projektanta oraz producenta tych kompaktowych tabliczek. Nie natrafiłem na nie poza Krakowem, ale to nie znaczy, że nie mogły pojawić się w kamienicach budowanych w tym czasie w innych miastach. W Krakowie wypatrzeć je można w kilku kamienicach: m.in. przy Sereno Fenna 2. W domu przy ul. św. Stanisława 8a zachował się bodaj komplet tego rodzaju tabliczek z judaszami. Na drzwiach do mieszkań w kamienicach z 1936 r. przy ul. Odrowąża 26 i u zbiegu Kazimierza Wielkiego z Urzędniczą zamontowano prostokątne wersje tabliczek. Z kolei w trakcie przeprowadzonej niedawno renowacji oraz rozbudowy kamienicy z lat 1936-1937 przy ul. Rakowickiej 14. na pomalowanych na zielono drzwiach do mieszkań zamontowano współczesne kopie tabliczek. Świetnie wpisują się w stylistykę wnętrz budynku, odwołujących się do lubianej w latach 30. stylistyki maszyny. Niestety są one jedynie dekoracją, co odbiera im sens użytkowy. Nie można przez nie ani wrzucić listu, ani też spojrzeć przez wizjer, który jest w nich zaślepiony.
![Kraków. Ul. Św. Stanisława 8a. Na drzwiach do mieszkań w tej kamienicy z 1937 r. zachował się niemal komplet zaokrąglonych tabliczek. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/03.krakow.kazimierz.sw_.Stanislawa.8a.IMG_0788-1031x1031.jpg)
![Kraków. Ul. św. Stanisława 8a. Przyziemie kamienicy projektu Ignacego Bierera z 1937 r. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/04.krakow.kazimierz.sw_.Stanislawa.8aIMG_0777-1031x1031.jpg)
![Kraków. Rakowicka 14. Wnętrze klatki schodowej o okrętowych balustradach (projekt Stanisław Zydroń, Stefan Matuszyński. 1936-1937). Na widocznych w głębi zielonych drzwiach do mieszkań zamontowano współczesne tabliczki będące kopią tabliczek przedwojennych. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/05.krakow.ring_.06.Rakowice.Rakowicka.14.klatka.IMG_8621-1031x1031.jpg)
![Kraków. Rakowicka 14. Współczesna kopia przedwojennej tabliczki. Nie pełni jednak żadnej praktycznej funkcji. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/06.krakow.ring_.06.Rakowice.Rakowicka.14.wnetrzew.klatka.IMG_8616-1031x1031.jpg)
![Kraków. Rakowicka 14. Formy tabliczek z judaszem, nazwiskiem lokatora i numerem domu posłużyły jako wzór dla współczesnych, metalowych tabliczek z wyrytymi na nich numerami mieszkań na piętrze. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/07.Krakow.ring_.06.Rakowice.Rakowicka.14.klatka.szczegol.IMG_8617-1031x1031.jpg)
![Kraków. Sereno Fenna 6. Na fornirowanych drzwiach do mieszkań w kamienicy właścicieli firmy papierniczej Aleksandrowiczów (1938-1940) wrzutnia na listy ujęta jest chromowaną ramką u dołu drzwi. Inna, podobna ramka zawiera w sobie wizjer, miejsce na umieszczenie nazwiska lokatora i numer mieszkania. Do kompletu metalowy uchwyt zamiast tradycyjnej klamki. Identyczny zestaw znaleźć można w kilku innych kamienicach krakowskich, m.in. przy Batorego 11. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/08.krakow.ring_.04.piasek.sereno.fenna_.06.wnetrze.stolarka.IMG_0106-1031x774.jpg)
![Gdynia. Ul. 3 Maja 27. Bankowiec, dom mieszkalny funduszu emerytalnego BGK (1935-1939). Okrągły wizjer „Cyklop” z wyrytym numerem rejestracyjnym produktu. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/09.IMG_1588-1017x1031.jpg)
![Gdynia. Ul. 3 Maja 27. Bankowiec. Dom mieszkalny funduszu emerytalnego BGK (1935-1939). Tabliczka z nazwiskiem lokatora. Projektanci wymyślili tu ciekawy pomysł zamykania jej na kluczyk. Fot. Jerzy S. Majewski](https://miastarytm.pl/wp-content/uploads/2022/01/10.IMG_1590-1031x1031.jpg)