Przejdź do treści

Album renesansu. Wenecja. Palazza znad Canale Grande

Palazza Vendramin-Calergi oraz Corner-Spinelli są najwcześniejszymi rezydencjami weneckimi, w których architekturze pojawił się renesans. Budowę pierwszego rozpoczęto w 1490 r. Drugiego w roku 1500.

 

Wenecja. Canale Grande. Palazzo Vendramin-Calergi. Projekt Mauro Codussi 1500-04. Później wykańczany przez architektów i rzeźbiarzy Lombardo. Fot. Jerzy S. Majewski
Wenecja. Canale Grande. Palazzo Vendramin-Calergi. Projekt Mauro Codussi 1500-04. Później wykańczany przez architektów i rzeźbiarzy Lombardo. Fot. Jerzy S. Majewski

Obydwa pałace, jak przystało na najwspanialsze weneckie rezydencje, wznoszą się nad Canale Grande i najlepiej oglądać je z tramwaju wodnego. Przez lata czarny od brudu Palazzo Vendramin-Calergi sprawiał nieco posępne wrażenie. Dziś jego fasada jest oczyszczona i zaskakuje barwami użytych do budowy marmurów i porfirów. Na nowo ukazały się prawie niewidoczne przez lata maski lwów, orły i jednorożce.

Projektantem był Mauro Codussi (Coducci), żyjący w latach 1440-1504. Już wcześniej należał do weneckich pionierów wprowadzających renesans do budowli sakralnych. Motywy nowego stylu pojawiają się w budowanym przez niego kościele San Zaccaria. W fasadzie świątyni wyraźnie widać inspiracje zaczerpnięte z romańskiej bazyliki św. Marka i sztuki epoki romańskiej w ogóle.

Budowę Palazzo Vendramin-Calergi zlecił Andrea Loredan, arystokrata, bogacz, człowiek wpływowy. Jego ród zapisany został do weneckiej Złotej Księgi już w XIII w. i dał miastu kilku dożów. Loredan zapragnął pałacu jakiego nikt jeszcze w Wenecji nie miał i który mógłby stać się pomnikiem chwały rodu i jego samego. Dlatego sięgnął po architekta obdarzonego wówczas wielką sławą.

Mnie fasada ta zawsze kojarzy się z wenecką maską karnawałową. Nałożona została na budynek węższy od niej i pomimo renesansowych okien sprawiający wrażenie tradycyjnego. Zdaniem Petera Murraya, autora książki o architekturze włoskiego renesansu, trudno jeszcze mówić o przykładzie dojrzałego renesansu. Fasada w układzie zdwojonych okien nosi w sobie coś z gotyckiej tradycji weneckich palazzi. Jednak w miejsce gotyckich okien ostrołukowych Codussi przywrócił w gruncie rzeczy romański łuk półkolisty. Spina on po dwa półkoliście zamknięte okna. W każdej takiej kompozycji architekt dodał w żagielku okulus, czyli okrągłe okienko. Te formy będą odtąd powtarzane w nieskończoność, także w neorenesansowej architekturze wielu XIX wiecznych kamienic.

Belkowania wsparte są tu na wysunięte przed lico muru, wysmukłych kolumienkach. Dość podobną kompozycję fasady Codussi zastosował w skromniejszym Palazzo Corner-Spinelli. Elewacja domknięta została z boków pilastrami. Palazzo Vendramin-Calergi przeszedł do dziejów kultury z jeszcze jednego powodu. 13 lutego 1883 r. zmarł w nim Ryszard Wagner.

 

Wenecja. Canale Grande. Palazzo Corner Spinelli. Projekt Mauro Codussi. Realizacja od ok. 1480 r. Fot. Jerzy S. Majewski
Wenecja. Canale Grande. Palazzo Corner Spinelli. Projekt Mauro Codussi. Realizacja od ok. 1480 r. Fot. Jerzy S. Majewski

 

Wenecja. Canale Grande. Fot. Jerzy S. Majewski
Wenecja. Canale Grande. Fot. Jerzy S. Majewski

 

Wenecja. Canale Grande. Dla porównania koronkowa fasada gotyckiego Palazzo Ca' d'Oro realizowanego od 1421 r. Fot. Jerzy S. Majewski
Wenecja. Canale Grande. Dla porównania koronkowa fasada gotyckiego Palazzo Ca’ d’Oro, realizowanego od 1421 r. Fot. Jerzy S. Majewski