Ciechanów. Gartenvorstadt Zichenau. Bloki 1941–1943. Część 2
Published 14/03/2022 By
Jerzy S. Majewski
Gdy w 1939 r. nazistowskie Niemcy pokonały Polskę, północne Mazowsze wcielone zostało do Rzeszy. Znalazło się w granicach Prus Wschodnich. Mały dotąd Ciechanów miał stać się stolicą rejencji i zostać całkowicie przekształcony w duchu architektury narodowo-socjalistycznej. Prace budowlane rozpoczęto już w latach 1940/41 i trwały one do niemieckich klęsk na wschodzie w 1943 r. Pomimo licznych wyburzeń z całości zamierzenia okupanci zdołali zrealizować jedynie zabudowę mieszkaniową przedmieścia – ogrodu (Gartenvorstadt). Poniżej dalsza część fotograficznej opowieści o blokach.
Ciechanów. Świętochowskiego 2. Blok wielorodzinny o trzech klatkach schodowych. Elewacja od ulicy. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Świętochowskiego 2. Blok wielorodzinny o trzech klatkach schodowych. Elewacja tylna od strony podwórka. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 7. Budynek czterorodzinny. Zachowane z boków okien parteru metalowe zawiasy i uchwyty są pozostałością po okiennicach nadających budynkom nastrój architektury niemieckiej, pojętej w duchu „Heimatshutz”. Okiennice takie widnieją na zachowanych projektach pojedynczych domów dla miasta Zichenau. Bardzo prawdopodobne, że założono je w większej ilości budynków na terenie Gartenvorstadt. Klatka schodowa o drewnianych, dwubiegowych schodach, ze standardowymi, dekoracyjnymi balustradami, wycinanymi z desek (identycznymi jak w dwurodzinnych bliźniakach). W piwnicy budynku jedno z pomieszczeń pełniło funkcję schronu. Ten sam typ budynku powtarza się m.in. w odremontowanym budynku pod nr 15. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Odremontowany blok czterorodzinny przy Sienkiewicza 15. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 17/19 Odremontowany czterorodzinny dom bliźniaczy. Wnętrza obu segmentów zaprojektowane zostały w lustrzanym odbiciu. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 17/19. Boczna elewacja domu bliźniaczego dla czterech rodzin. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 39. Niewielki dom kilkurodzinny o klatce schodowej umieszczonej pośrodku budynku. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 58. Blok kilkurodzinny. Jest to wariant małego, kilkurodzinnego bloku z szerszymi oknami w skrajnych osiach bocznych. Okna te pierwotnie miały na piętrze wysunięte przed lico elewacji drewniane ramy zamknięte łukiem odcinkowych. Niestety do dziś zachowało się tylko jedno takie obramienie, w prawej skrajnej osi fasady. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 58. Okno o zachowanej stolarce wychodzącej przed lico ściany. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 46. Niewielki, dwuklatkowy budynek z mieszkaniami dla kilku rodzin. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 46. Fragment dachu dwuklatkowego budynku wielorodzinnego. Na poddaszach pierwotnie mieściły się suszarnie i w niektórych domach pokoje dla służby. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 39. Odrestaurowany dom bliźniaczy. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 40. Odrestaurowany dom kilkurodzinny. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 41. Blok kilkurodzinny z klatką schodową na osi budynku. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Powstańców Warszawskich 20. Dom jednorodzinny. Wzniesiony według standardowego wzorca. Klasyczny dla niemieckiej architektury czasów nazistowskich. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 78. Blok wielorodzinny. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Świętochowskiego 4. Fragment fasady i wąska elewacja boczna bloku wielorodzinnego, po termoizolacji i otynkowaniu. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Świętochowskiego 7. Fragment fasady bloku kilkurodzinnego z jedną klatką schodową usytuowaną na osi. Dla wielu budynków wielorodzinnych charakterystyczne były półkoliście zakończone schodki przed wejściami na klatki schodowe. Z reguły wykonane z betonu lub sztucznego kamienia. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Świętochowskiego 71B. Przykład dość absurdalnej przebudowy bloku w wielofunkcyjny budynek o formach odwołujących się do klasycyzującej architektury z czasów Królestwa Kongresowego. Modernistyczny budynek o formach odwołujących się do klimatu „niemieckiej” architektury Prus Wschodnich przekształcono w obiekt kojarzący się z czasami zaboru rosyjskiego. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Świętochowskiego 7. W większości domów stolarka okienna została wymieniona. W budynkach nie poddanych całościowej konserwacji jest to proces żywiołowy i destrukcyjny. Na zdjęciu zachowana, oryginalna stolarka skrzynkowych okien. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Świętochowskiego 2. Okna skrzynkowe w bloku wielorodzinnym. Fot. Jerzy S. MajewskiCiechanów. Sienkiewicza 7. Hak na okiennicę na elewacji budynku. Fot. Jerzy S. Majewski
